مدهامّتان: علوم و معارف قرآن و حدیث

متن دفاعیه خانم لیلا حسینی کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث دانشگاه قم که به راهنمایی اینجانب و مشاورت دکتر عزت الله مولایی نیا به انجام رسیده و دوشنبه مورخ مورخ 19 بهمن 88 ساعت 10 ان شاء الله دفاع خواهد شد، با ویرایش اینجانب به این قرار است:

با نزول قران و تشریع دین اسلام، یکی از مهم ترین موضوعات مهم در زمینة علوم قرآن، موضوع ناسخ و منسوخ بود و با گذشت زمان، یکی دیگر از موضوعات درخور توجه، این موضوع بود که آیا ادیان آسمانی ناسخ برخی از شرایع یکدیگر هستند؟ و به ویژه این که آیادین اسلام، ناسخ دین یهودیت، مسیحیت می باشد؟

در مورد پیشینة این پژوهش باید گفت که در خصوص ناسخ و منسوخ آیات قرآن، از زمان صدر اسلام تا به اکنون کتابهای زیادی نگاشته شده و با گذر زمان، از خلال توجه به ناسخ و منسوخ آیات، موضوع نسخ شرایع آسمانی، آن هم به صورت جزئی و پراکنده مورد توجه واقع شده است.

با این حال توجه به این موضوع به صورت مستقل نبوده؛ بلکه در ضمن آثار تنها به برخی از موارد نسخ در شریعت های گذشته آن اشاره شده است.

در این پایان نامه با عنوان « بررسی تطبیقی نسخ با تکیه بر قران، حدیث و عهدین» به بررسی مواردی از نسخ میان دین اسلام و ادیان ابراهیمی سابق پرداخته شده است.

 در فصل اول با عنوان « کلیات »، نخست تعریف لغوی و اصطلاحی نسخ بیان شده، سپس به پیشینة نسخ بین الادیانی پرداخته شده، آن­گاه دیدگاه یهود و نصاری در مورد نسخ بیان گردیده و بعد از آن به صورت خلاصه به قلمرو نسخ و ادیان موجود در عربستان عصر نزول اشاره شده ودر نهایت گوهر دین بررسی شده است.

در فصل دوم با عنوان « فلسفة نسخ میان دینی » به این سئوال پاسخ داده شده است که چرا یک دین، ناسخ شریعت­ها و سنت­های پیش از خود است؟

در فصل سوم با عنوان« نسخ تخفیفی و تضییقی میان دینی مذکور در قرآن » ، به مواردی از نسخ شرایع گذشته پرداخته شده که در قرآن به تخفیف یا تضییق آن­ها اشاره شده است.

در فصل چهارم با عنوان« نسخ ابطالی میان دینی مذکور در قرآن » به مواردی از نسخ شرایع گذشته پرداخته شده که در قرآن به ابطال آن­ها اشاره گردیده است.

 در فصل پنجم با عنوان« نسخ میان دینی غیر مذکور در قرآن » ، به موارد تعارض اسلام با شرایع گذشته اشاره شده و این تعارض را دلیلی بر احتمال نسخ شرایع گذشته از سوی شریعت اسلام دانسته و موارد آن ذکر شده است.

فصل ششم به « بررسی تطبیقی شروط و اجزای نماز در دین یهودیت، مسیحیت و اسلام » و فصل هفتم نیز به «بررسی تطبیقی نمازهای یومیه، نماز جماعت و انواع نماز در دین یهودیت، مسیحیت و اسلام » اختصاص دارد.

از بررسی صورت گرفته به دست آمد که اساس سنت و قوانین دینی،‌ساختمان انسانیت یا همان فطرت است که در میان همة افراد، واحد و مشترک است و چون خداوند انسان ها را با یک فطرت آفریده است، لذا پیامبران را هم با هدف واحد مبعوث کرده است و بنابراین روح و جوهرة ادیان یکی است و اختلاف ادیان آسمانی تنها در برخی از شریعت های آنان است؛ چنان که قرآن در آیة 136 بقره در عین اشاره به وحدت ادیان، در آیة 48 مائده به اختلاف شرایع ادیان اشاره شده است.

نسخ میان دینی در حوزه شریعت های ادیان است و مهم ترین اهداف نسخ از سوی پیامبران الهی احیای سنن و شرایع شایسته و از میان بردن سنن و شرایع بدعت آمیز و مخالف فطرت و رعایت مقضیات و شرایط جدید عصری بوده است.