1. وقتي اطاعت امري متکي بر خبر شخص صادقي باشد، ميان آنها جدايي نمي توان انداخت. مثل اين که پدرتان بگويد، فردا ميهمان داريم؛‌ لذا مقدمات را فراهم کنيد. 2. حکم عقل در چنين موردي عمل به خبر مخبر صادق است. تعطيلي عقل به اين است که به خبر مخبر صادق بي اعتنايي شود. 3. شخص عاقل در امتثال هر هر امري در عين حالي که به وثاقت و صداقت مخبر توجه دارد، به صحت و درستي خود خبر هم توجه مي کند. براي مثال،‌ شما اگر باباي شما به شما خبر دهد که فردا اوباما رئيس جمهور امريکا ميهمان ماست، هرگز سخن او را قبول نمي کنيد. در اخبار ديني هم همين گونه رفتار مي شود. 4. شما مي توانيد آيات مورد نظر خود را که سخن ما را نقض مي کند،‌ بياوريد تا بحث کنيم.

1. سخن در اين است که آموزه هاي ديني به گونه اي باشد که با مدرنيته در تعارض نباشد؛‌ بنابراين اتلاف عمر و عقب انداختن از کاروان تمدن جاي طرح ندارد. 2. اگر عنايت بفرماييد، به روشني مي يابيد که منابع نقل ها متعدد و متفاوت است. به علاوه براي هر مورد شاهدان متعددي وجود دارد. بنابراين هم موارد متعدد است و هم شاهدان آن موارد تعدد دارد. قدري تأمل فرماييد. 3. قياس مواردي که اينجانب آورده ام با رواياتي که قرائن جعل بارزي دارند، مثل احاديث فضائل و خواص نادرست است. 4. يک مذهب براي اثبات حقانيتش به دلايل عقلي محتاج است و استدلال به معجزه هم يکي از ادله عقلي است. 5. کذب نوعي ناهنجاري اخلاقي و اجتماعي است و چنين ناهنجاري هايي در غير مذهبي ها به مراتب افزون تر است. کافي است، شخصيت بزهکاران در هر جامعه اي بررسي شود و درستي اين مطلب را ملاحظه فرماييد.

1. چنين تقسيم بندي يك حصر عقلي است: احكام يا عقلي است يا با احكام عقلي مخالفت ندارد. مراد از احكام عقلائي آن قراردادها و سنت هايي است كه با احكام عقلي منبعث از حسن و قبح عقلي مخالفت ندارد. 2. نظر به اين كه دين، احكام را به غيب يعني خدا و قيامت مرتبط مي كند، ضمانت اجرايي قويي در اختيار مي نهد. 3. اثبات اين كه خدا يا قيامت هست، متكي بر عقل نوعي است؛‏ نه عقل فردي. 4. هر كسي مكلف است به آنچه كه عقلش صحيح تشخيص مي دهد، عمل كند. منتها بايد عقلش را به درستي به كار اندازد و در اين زمينه قصور نورزد.

1. اعتماد به شخص راستگو و بدگمان نبودن به او، حكم عقل است؛‏ نه تعطيلي عقل. تعطيلي عقل آن است كه بي جهت به ديگران سوء ظن داشته باشد. البته اگر كسي قرينه اي بر دروغگو بودن شخصي يافت، باز حكم عقل است كه به او اعتماد نكند و سخنش را نپذيرد. همين طور اگر قرينه اي يافت كه او صادق است، اما تشخيص او غلط است، به حكم عقل نبايد به سخن او اعتماد كرد. 2. اعتماد به آدم دروغگو يا كسي كه داراي تشخيص درست نيست، از آن شخص ساده لوح است. شخص ساده لوح هم ممكن است، ديندار باشد يا بي دين. شخص دين دار هم ممكن است، ساده لوح باشد و هم ممكن است، اهل دقت باشد. 3. هرگز سخني كه مخالف عقل است، قابل اعتماد نيست؛‏چه آن سخن به پيامبر منسوب باشد، يا غير پيامبر.

1. اقناع يك امر شخصي است. ممكن است، كسي منكر وجود خورشيد هم باشد. 2. سيره عقلاء چنين است كه وقتي قرينه اي بر دروغ گويي كسي نمي يابند، به سخن او اعتماد مي كنند. 3. وقتي افراد متعددي كه شاهدند يك كسي بي سواد بوده، بعد حافظ كل قرآن مي شود يا مي تواند كل قرآن را بدون هيچ آموزشي صحيح بخواند، آنها همه گواهان صدق آن كس هستند. دروغگو شمردن همه آن شاهدان بي هيچ دليلي، لجاجت است. 4. حافظ شدن يا قدرت قرائت صحيح قرآن بدون آموزش افراد ذکر شده، نه تنها شاهدان بسياري دارد؛ بلکه تعدد وقوع هم دارد و اين از دو جهت، معجزه بودن واقعه حفظ يا قدرت قرائت قرآن را براي آن افراد ثابت مي کند. افراد متعددي که هيچ قرينه اي بر دروغگويي آنها وجود ندارد، خبر داده اند که برايشان معجزه اي در زمينه قرآن رخ داده است. اين تعدد وقوع در يک زمينه باعث افزايش اطمينان مي شود. 5. ادعاي اين که انگيزه جعل در افراد مذهبي فراوان تر است، خلاف واقع است. کافي است، مجرميني که به چنگال عدالت گرفتار آمده اند، بررسي شود و مشخص گردد که قريب به اتفاق آنان کساني بوده اند که پايبندي به مذهب نداشتند.

من هرگز ادعا نكرده ام كه آموزه هايي خلاف عقلي در دين هست و بايد آنها مطابق عقل گرداند. اما فرض بگرييم كه در يك ديني مثل زرتشتي پاره اي از آموزه هاي خلاف عقل وجود دارد،‏آيا اگر روشنفكران ديني زرتشتي در صدد بر آيند كه آنها تغيير دهند و مطابق عقل كنند، كار خطايي كردند؟