مدهامّتان: علوم و معارف قرآن و حدیث

مدت ها بود، دهان های آلوده ای – که خداوند آنها را از غسلین (چرک و خون) پر کند - پیش هر کس و ناکس شایع کرده بودند، فلانی دارای افکار انحرافی است؛ به گونه ای که مراجع تقلید را نیز به خشم آورده و بر ضد او مکاتبه کرده اند و در این زمینه، به طور خاص، حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی را یاد می کردند. من پیوسته تمایل داشتم، خدمت ایشان برسم و اگر ذهنیتی برای ایشان ایجاد شده است، توضیحات روشنگرانه را به استحضار برسم. از حسن تقدیر، راهنمای رساله دکتری داماد شریف ایشان، برادر خوش اخلاق و متواضع، جناب آقای مشکاتی به نام اینجانب مصوب شده است؛ لذا از ایشان تقاضا کردم، وقتی را تنظیم کنند که خدمت ایشان برسم. امروز این سعادت نصیب اینجانب شد که به اتفاق وی به زیارت ایشان مشرف بشوم. ایشان با روی گشاده که اخلاق روحانیت و مرجعیت است، با این حقیر مواجه شدند و اینجانب پس از سلام و مصافحه و عرض خوشوقتی از توفیق ملاقات و جلوس در جوار ایشان، نسخه ای از کتاب «درآمدی بر معناشناسی قرآن» را به ایشان تقدیم کردم و ایشان نیز سپاس گفتند. پس از آن درباره موضوعات ذیل گفتگویی صورت گرفت.

1. ذهنیت درباره اینجانب

من خدمت ایشان عرض کردم، اینجانب در وبلاگ هایم، به خصوص وبلاگ عشق الهی، پیوسته از عشق به خدا و اهل بیت(ع) سخن گفته و پاسخ بسیاری از شبهات مخالفان اسلام و تشیع را نوشته ام و این وبلاگ هر روز حدود 100 تا 200 بار بازدید می شود و مطالعه می گردد. آیا درباره مطالب وبلاگ هایم، مشکلی را به عرض رسانده اند و شما درباره من ذهنیتی دارید که لازم باشد، توضیحاتی را به عرض برسانم؟ ایشان فرمودند: نه، من هیچ ذهنیتی نسبت به شما ندارم و افزودند: مع الوصف می گویم، مطالب وبلاگ های شما بررسی شود. اینجانب نیز بسیار استقبال کردم و افزودم: اگر هر مطلبی خلاف اصول و ضروریات اسلام و تشیع ملاحظه فرمودند، به اطلاع برسانند تا اصلاح کنم.

البته به باور من در هیچ نوشته و گفته ای از من چه در وبلاگ ها و چه در مقالات و کتاب ها و حتی تدریس های کلاسی ام هیچ مطلبی که خلاف اصول و ضروریات دین و مذهب حقه شیعه باشد، وجود ندارد و من همواره گفته ام که اگر کسی می تواند یک نمونه نشان دهد.

2. ضرورت بازتولید آموزه های دینی

در زمینه موضوع رساله دکتری برادر خوبمان آقای مشکاتی نیز عرض کردم، همان طور که مستحضرید، موضوع پیشنهادی رساله ایشان، «بازتولید آموزه های قرآنی» است. علت انتخاب آن این است که به نظر می رسد، در هر زمانی اقتضاء دارد، متناسب شرایط عصری، آموزه های دینی و قرآنی بازتولید شود و به زبان روز تفسیر و بیان گردد؛ به همین رو، و با عنایت به دغدغه و استقبال آقای مشکاتی، موضوع مذکور انتخاب شد. حضرت عالی نیز آن را ملاحظه و تأیید فرموده و نکات اصلاحی را نیز یادآور شده بودید که معمول شده است. تلقی بزرگان این است که هر چند سالی باید تفسیری نو برای قرآن نوشته شود یا بیان نویی متناسب زبان روز از آموزه های قرآنی و دینی عرضه گردد. در روزگاری شهید مطهری آموزه های دینی را در قالب «جهان بینی» و «ایدئولوژی» که گفتمان آن روزگار بود، عرضه کرده بود. امروزه نیز گفتمان روز «معرفت دینی» و «تجربه دینی» است. در این رساله در صدد آن هستیم که آموزه های قرآن در این قالب بیان و تقریر شود.

حضرت آیت الله نیز از این نگاه استقبال فرمود و افزودند: دین و قرآن هرگز کهنه نخواهد شد. برخی در غرب بسیار کوشیدند که دین را از صحنه جامعه دور کنند؛ اما همچنان دین پابرجاست و کلیساها برقرار. دین امری فطری است و به بیان قرآن ثابت و تغییرناپذیر است: «فَأَقِمْ وَجْهَکَ لِلدِّینِ حَنیفاً فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتی‏ فَطَرَ النَّاسَ عَلَیْها لا تَبْدیلَ لِخَلْقِ اللَّهِ ذلِکَ الدِّینُ الْقَیِّمُ وَ لکِنَّ أَکْثَرَ النَّاسِ لا یَعْلَمُون‏» (روم، 30). نیز افزودند: ما نیز در تفسیر نمونه همین رویکرد را دنبال کرده ایم و کوشیده ایم، آموزه های قرآن را به زبان روز بیان کنیم.

اینجانب نیز افزودم که من هم به همین جهت، به آقای مشکاتی تأکید کرده ام که از این اثر ارزشمند در رساله خود بهره برداری نمایند. ایشان ادامه دادند: من امیدوارم با راهنمایی شما رساله خوبی تألیف شود و من هم ان شاء الله در پایان یک مروری بر آن خواهم داشت.

3. هدایای حضرت آیت الله مکارم

حضرت ایشان در پایان این ملاقات کوتاه دو اثر ارزشمند از آثار خود را به اینجانب هدیه فرمودند و درباره هر کدام نکاتی را یادآور شدند.

یکی از آنها ترجمه روان و تفسیری خودشان از قرآن کریم بود. ایشان درباره آن فرمودند: این ترجمه خود تفسیری موجز است و تا حدودی از تفسیر بی نیاز می کند و نیز افزودند که از قرار مسموع، مقام معظم رهبری نیز همین ترجمه را همراه خود دارند و از آن استفاده می فرمایند. همچنین لطف فرمودند و با قلم مبارک خود، برگه دوم قرآن را امضاء و آن را به اینجانب اهداء فرمودند.

اثر دیگری که هدیه فرمودند، «کلیات مفاتیح نوین» است. ایشان افزودند: نظر به این که در مفاتیح الجنان مرحوم شیخ عباس قمی پاره ای مشکلات بود. از جمله بعضی از مطالبش بوی کهنگی می داد، تلاش شد، متناسب امروز، مجموعه ای از ادعیه و زیارات و اعمال فراهم و عرضه شود. همان نگاهی که شما هم در رساله مذکور دنبال می کنید.

شایان ذکر است، در مقدمه قرآن، امتیازاتی که برای ترجمه حضرت آیت الله ذکر شده، از این قرار است:

الف. توسط مرجع عالیقدری از جهان تشیع انجام شده و از هر لحاظ قابل اعتماد و اطمینان است.

ب. در کنار یک دوره کامل تفسیر قرآن، آن هم تفسیری همچون تفسیر نمونه تهیه شده است.

ج. در چندین مرحله به کمک محققانی زیر نظر مستقیم معظم له پالایش شده است.

د. در آستان قدس رضوی برای تمام قرآن هایی که در دسترس زوار محترم است، برگزیده شده تا زوار از مطالعه آن در کنار آیات قرآن لذت برند.

هـ. این ترجمه در بسیاری از موارد کار تفسیر را می کند و به گفته بعضی از اندیشمندان، متن، ترجمه و پرانتزهای کوتاه و پر معنی، تفسیر است.

ز. ترجمه ای است، نه تحت اللفظی و نامأنوس و نه آزاد و دور از محتوا، بلکه از نوع محتوا به محتواست که از نظر اندیشمندان مناسب ترین نوع ترجمه است.

روی این جهات در بسیاری از مسابقات قرآنی که در سراسر کشور در دانشگاه ها و نهادهای مختلف برگزار می شود، از این ترجمه استفاده شده و رسانه ها نیز آن را پیش روی خود دارند.

همچنین در مقدمه «کلیات مفاتیح نوین» بخشی از مزایای آن به طور فشرده این گونه برشمرده شده است:

الف. این کتاب با زبان و ادبیات روز، تنظیم شده و برای همه قشرها قابل استفاده است.

ب. ترجمه شیوا و روانی برای آن نگاشته شده است.

ج. تمام دعاها و زیارات و اذکار، از منابع معتبر نقل شده و مدارک همه آنها در پای صفحات ذکر شده است.

د. در هر فصل، مقدمات و روایات روح پروری که دل ها را آماده راز و نیاز با خدا و اولیاء الله می کند، ذکر شده است.

هـ. از روایات ضعیف و سئوال برانگیز – که بهانه به دست دشمنان می دهد – پرهیز شده است.

و. نظم خاص و نوینی در ده بخش به آن داده شده که استفاده از آن را آسان می سازد.

ز. مطالب لازمی که در مفاتیح قدیم نیامده، به آن افزوده شده است.

ح. اسباب و عوامل استجابت دعاها و آداب و مقدمات زیارات به طور مشروح در آن ذکر شده است.

ط. در مجموع به صورت کتابی در آمده که برای سالکان الی الله مخصوصاً جوانان در این سفر روحانی و معنوی مفید و سازنده است.