پژوهشی در مصحف امام علی(ع)
•
کتاب «پژوهشی در مصحف امام علی(ع)» به همت انتشارات کتاب مبین، رشت به سال 1382 انتشار یافته است. اینک برای آشنایی بیش تر مقدمه آن را می آوریم.
در مقدمه این کتاب چنین آمده است:
مصحف امام علی(ع) یکی از موضوعات پرسابقه و در عین حال پرمسئله در حوزه‌ی علوم قرآن تلقی می‌شود.
پیشینه‌ی توجه نویسنده به این موضوع به تحقیقات مربوط به رساله‌ی دکتری برمی‌گردد که در آن بررسی روایات ترتیب نزول، مورد اهتمام قرار گرفته بود. در بررسی سابقه‌ی بحث ترتیب نزول به روایاتی برخوردیم، حاکی از این که پیامبراسلام(ص) به امام علی(ع)، دستور فرمود که قرآن را جمع کند و آن امام، قرآن را به ترتیب نزول فراهم آورد و در مقابل، با تأکیدات فراوانی از سوی دانشمندان اسلامی مواجه شدیم، مبنی بر این که ترتیب مصحف عثمانی علیرغم آن که برخلاف‌ترتیب نزول فراهم شده است، توقیفی و موافق نظر پیامبراسلام(ص) است. ملاحظه‌ی این تعارض، نویسنده را بر آن داشت که واقعیت امر را مورد کاوش قرار دهد. حاصل کار اثری با عنوان مصحف امام علی(ع) و سه مصحف دیگر بود که در سال 1378 به شکل نامطلوبی به چاپ رسید.
در این اثر، محور بحث بر این قرار گرفته بود که ترتیب توقیفی و مورد تأیید پیامبراسلام(ص) همان ترتیب مصحف امام علی(ع) بوده و هیچ دلیل معتبر و قانع‌کننده‌ای بر این که ترتیب مصحف عثمانی، مورد تأیید آن حضرت بوده باشد، وجود ندارد.
برخی از ملاحظات نظیر غیرضرور بودن بعضی از مباحث، لزوم تجدید نظر در پاره‌ای از مطالب، مناسبت بعضی از مباحث جدید و پاسخ‌گویی به شماری از سئوالات مطرح درباره‌ی مصحف علی(ع) نویسنده را بر آن داشت که آن اثر را مورد بازبینی کلی قرار داده و پاره‌ای از مطالب آن را حذف کرده و بسیاری از مطالب جدید را بر آن افزوده و برخی از مطالب پیشین را منقّح سازد.
اثر حاضر، پس از آن که کتاب ارزشمند دانشمند محترم آقای سیدمحمدعلی ایازی با عنوان مصحف امام علی(ع) به چاپ رسیده و در آن، موافق نزول بودن ترتیب مصحف آن حضرت مورد انکار جدّی قرار گرفته است، دارای اهمّیّت تلقی می‌شود؛ زیرا در این اثر به بسیاری از اشکالات نامبرده در این زمینه پاسخ داده می‌شود.
مباحث این اثر در پنج فصل آمده است: در فصل اول، وصف دانش قرآنی امام علی با تکیه بر بیانات آن حضرت و صحابه و تابعان و ائمه آمده و در فصل دوم، سرگذشت مصحف امام علی(ع) از عهد رسول‌خدا(ص) تا زمان امام‌عصر(ع) گزارش شده است. در فصل دوم، از موافق نزول بودن ترتیب مصحف امام علی(ع) سخن رفته و به پاره‌ای از سئوالاتی که در این زمینه مطرح‌بوده، پاسخ داده‌شده‌است. در فصل سوم، ترتیب مصحف امام علی(ع) با استناد به ادلّه‌ای براساس توقیف و بیان رسول‌خدا(ص) خوانده‌شده و به برخی از ایراداتی که دراین‌خصوص وارد کرده‌اند، پاسخ گفته‌شده‌است و سرانجام، در فصل چهارم، درباره‌ی محتوای مصحف امیرمؤمنان(ع) بحث شده و برخی از زوایای مبهم آن روشن‌گردیده‌است.
جعفر نکونام / پاییز 81
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
نسخه الکتروینکی این کتاب را می توانید از اینجا دانلود کنید. در ضمن، این کتاب در نرم افزار «مشکاة الانوار» نیز موجود است.