چکیده پایان نامه های قرآنی
•
چکیده پایان نامه های قرآن تا سال 83 تا جایی که امکان داشته است، از سراسر کشور تهیه شده و طی چهار جلد منتشر گردیده و مجموع پایان نامه های چکیده نویسی شده در این چهار جلد 2100 پایان نامه است. برای آشنایی بیش تر شما را به مقدمه جلد سوم توجه می دهم.
در مقدمه آن چنین آمده است:
چکیده‌های پایان‌نامه‌های قرآنی گوشه‌ای از رویکرد زاید الوصف فرهیختگان کشور را به سوی قرآن، این مائده‌ی آسمانی به برکت انقلاب اسلامی نشان می‌دهد. اینک پس از انتشار سومین جلد از چکیده‌ی پایان‌نامه‌های قرآنی مناسب به نظر می‌رسد، به 1600 پایان‌نامه‌های نگاشته شده در زمینه‌ی قرآن نگاهی کوتاه افکنده شود و آماری از حاصل تلاش ایشان انعکاس یابد.
پایان‌نامه‌های قرآنی از جهاتی چند درخور بررسی است که در اینجا به برخی از آنها پرداخته می‌شود:
1. پیشینه‌ی تدوین پایان‌نامه‌ی قرآنی
تا آنجا که اطلاعات به دست آمده، نشان می‌دهد، اولین پایان‌نامه‌ی قرآنی تدوین یافته، «شیخ طبرسی و مجمع البیان» نام دارد که حسین کریمان، آن را به منظور اخذ دکترای خود در رشته‌ی زبان و ادبیات فارسی به راهنمایی دکتر علی اصغر حکمت از دانشکده‌ی ادبیات دانشگاه تهران فراهم ساخته‌است.
بیشترین پایان‌نامه‌ها از سال 1369 تاکنون به نگارش درآمده و آمار آن در این سال‌ها به این شرح است:
سال 69: 26 عدد، سال 70: 51 عدد، سال 71: 50 عدد، سال 72: 90 عدد، سال 73: 132 عدد، سال 74: 187 عدد، سال 75: 176 عدد، سال 76: 157 عدد، سال 77: 214 عدد، سال 78: 194 عدد، سال 79: 169 عدد.
2. دانشگاه‌های محل تدوین پایان‌نامه‌ها
بیشترین پایان‌نامه‌ها به ترتیب در این دانشگاه‌ها به نگارش درآمده‌است:
دانشگاه آزاد اسلامی تهران، واحد مرکزی: 343 عدد، دانشگاه تهران: 262 عدد، دانشگاه آزاد اسلامی تهران واحد شمال: 161 عدد، دانشگاه قم: 130 عدد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک: 128 عدد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اراک: 110، دانشگاه تربیت مدرس: 101.
3. رشته‌های تحصیلی
بیشترین پایان‌نامه‌های قرآنی به ترتیب به این رشته‌ها تعلق دارد:
علوم قرآن و حدیث: 1002 عدد، زبان و ادبیات فارسی: 194، زبان و ادبیات عرب: 133 عدد.
4. مقطع تحصیلی
از حدود 1600 پایان‌نامه‌ی معرفی شده، تنها 73 عدد آن در دوره‌ی دکترا تدوین شده‌است.
5. استادان راهنما
بیشترین راهنمایی‌های پایان‌نامه‌ها به ترتیب بر عهده‌ی این فرزانگان بوده‌است:
دکتر سیدمحمدباقر حجتی: در مجموع 337 عدد و هر سال به‌طور میانگین حدود 30 عدد، دکتر احمد بهشتی: در مجموع 66 و در سال به‌طور میانگین 6 عدد، آیت الله محمد هادی معرفت: در مجموع 60 عدد و در هر سال به‌طور میانگین حدود 5 عدد، دکتر سید مرتضی آیت الله زاده شیرازی: در مجموع 49 عدد و در هر سال به‌طور میانگین حدود 4 عدد.
به هر حال، این چکیده‌ها که به منظور اطلاع‌رسانی به قرآن‌پژوهان فراهم شده، پیشینه‌ی پژوهش‌های قرآنی را در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی نشان می‌دهد و موضوعات ناپژوهیده را از موضوعات تکراری باز می‌شناساند. نیز اطلاعات خامی را به اهل تحقیق عرضه می‌کند که به کمک آن می‌توانند به ارزیابی تحقیقات قرآنی بپردازند و شیوه‌هایی را جهت بهینه‌سازی این تحقیقات عرضه کنند.
روش تهیه‌ی چکیده‌ها، مراجعه به دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی و اقتباس اطلاعات لازم از مندرجات روی جلد و فهرست مطالب و احیاناً مقدمه یا چکیده‌ی پایان‌نامه‌ها بوده‌است.
در این اثر هشت نمایه به شرح ذیل فراهم آمده‌است: موضوعی، نویسندگان، رشته‌ها، دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی، استادان راهنما، زمانی، عناوین به زبان عربی و عناوین به زبان انگلیسی.
هر یک از این نمایه‌ها اطلاعات سودمندی را به اهل تحقیق عرضه می‌کند؛ اما آنچه آنان را بیشتر سود می‌رساند، نمایه‌ی موضوعی است. این نمایه بر اساس واژگان کلیدی مندرج در عنوان پایان‌نامه‌ها تهیه‌شده‌است؛ این‌چنین که هر واژه‌ی کلیدی به صدر عنوان پایان‌نامه‌ی مربوط انتقال یافته و به جای آن، سه نقطه (...) نهاده‌شده‌است و برای تمایز آن از عنوان، خط تیره‌ای (ـ) میان آن دو قرار داده‌شده‌است. به منظور بهره‌رسانی افزونتر این نمایه، موضوعات مشابهی که با نام‌های مترادف یا متقاربی مورد تحقیق قرار گرفته، پس از علامت ارجاع نشان داده‌شده‌است.
شیوه‌ی تنظیم چکیده‌ها بر اساس عنوان پایان‌نامه‌ها و به ترتیب الفبایی است. ذیل هر عنوان علاوه بر چکیده، مشخصات پایان‌نامه‌ی مربوط ذکر شده‌است. این مشخصات عبارت‌اند از: نام خانوادگی و نام نویسنده، مقطع تحصیلی، رشته‌ی تحصیلی، نام مؤسسه‌ی آموزشی، نام خانوادگی و نام استاد راهنما و سال دفاع از پایان‌نامه.
در پایان بر خود لازم می‌دانم از تمام کسانی که به نشر این اثر اهتمام ورزیدند، به‌ویژه آقای برزین ضرغامی تشکر و قدردانی به عمل آورم.
جعفر نکونام ـ پاییز 1380
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
خلاصه این چهار جلد را می توانید از اینجا دانلود کنید.